Έως τώρα η οικονομία λειτουργούσε με το γραμμικό μοντέλο «παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω». Πλέον η αναγκαιότητα της αειφόρου ανάπτυξης φέρνει στην επιφάνεια το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας, καθιστώντας το αλουμίνιο το μέταλλο του μέλλοντος.
Η προσέγγιση της κυκλικής οικονομίας θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές από την παραγωγή βασικών υλικών κατά 40% έως το 2050.
Το αλουμίνιο – ένα απείρως ανακυκλώσιμο υλικό – μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο σε αυτήν τη μετάβαση.
Απαιτείται διατομεακή συνεργασία για να ξεπεραστούν οι προκλήσεις.
Kαθώς η πανδημία του COVID-19 έχει διαταράξει ζωές και οικονομίες με άνευ προηγουμένου τρόπο, οι κοινωνίες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν την άμεση ανάγκη προστασίας των ανθρώπινων ζωών και των μέσων διαβίωσης, παραμελώντας όμως την κλιματική αλλαγή και τον επείγοντα χαρακτήρα της δράσης εναντίον της. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η πανδημία δείχνει πώς η κρίση της κλιματικής αλλαγής μπορεί να επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία. Ο Luiz Awazu Pereira da Silva, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, δήλωσε ότι η πανδημία έχει εντείνει την ανάγκη συνεργασίας ανάμεσα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, για την οικοδόμηση πιο ολιστικών προσεγγίσεων για τον εντοπισμό και τη διαχείριση των παγκόσμιων κινδύνων.
Δεν είναι ακόμη απολύτως ξεκάθαρο εάν και πώς θα αλλάξουν οι προτεραιότητες των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των επιχειρηματιών, ωστόσο η ανάγκη μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθεί να αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα – καθώς μάλιστα η χρονιά που πέρασε μας έδειξε το πόσο ευάλωτη είναι η κοινωνία και οι οικονομίες μας σε μια επίθεση της φύσης. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διεξήχθη σε 14 χώρες, διαπίστωσε ότι το 71% των ενηλίκων συμφωνούν ότι, μακροπρόθεσμα, η κλιματική αλλαγή είναι τόσο σοβαρή κρίση όσο και ο COVID-19. Πλέον οι πολίτες του κόσμου δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στο «πριν». Αντίθετα, απαιτούν την ανοικοδόμηση των κοινωνιών, ώστε να είναι πλέον ασφαλέστερες, ανθεκτικότερες και χωρίς αποκλεισμούς.
Επομένως, οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις που χτίζουν παγκόσμια και εθνικά σχέδια ανάκαμψης θα πρέπει να λάβουν υπόψη και να διασφαλίσουν μια πράσινη ανάκαμψη. Η έμφαση στον επιχειρηματικό τομέα, από περιβαλλοντική, κοινωνική και κυβερνητική σκοπιά, έχει ενταθεί ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια, κάτι που είχε συμβεί πολύ πριν την εισβολή του COVID-19. Αυτό δεν πρέπει να αλλάξει. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι δεκτικές σε αυτές τις αλλαγές, καθώς μακροπρόθεσμα οι αλλαγές αυτές θα καταστήσουν τις επιχειρήσεις πιο ανθεκτικές.
Η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα μπορεί, επίσης, να είναι επωφελής, όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την απασχόληση, δημιουργώντας θέσεις εργασίας. Για παράδειγμα, όσον αφορά στην απασχόληση, υποστηρίχθηκε ότι για κάθε 1 εκατομμύριο δολάρια δημόσιων πόρων που δαπανώνται για καθαρή ενέργεια και ενεργειακή απόδοση, δημιουργούνται 7,49 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης σε υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και 7,72 στην ενεργειακή απόδοση, σε σύγκριση με μόνο 2,65 θέσης εργασίας στον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Έτσι, αν και αυτή η μετάβαση απαιτεί έναν μετασχηματισμό ρυθμού και κλίμακας άνευ προηγουμένου, θα μπορούσε, επίσης, να αποδειχθεί σημαντική επένδυση για την απασχόληση και την αειφορία.
Τα καλά νέα είναι ότι αυτή η κίνηση προς μια κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα έχει ήδη ξεκινήσει. Από τους παραγωγούς αυτοκινήτων έως τη βιομηχανία συσκευασίας, πολλές εταιρείες στον κόσμο έχουν ήδη δεσμευτεί να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα και έχουν αρχίσει να αναζητούν πιο βιώσιμο παραγόμενο υλικό. Η ζήτηση για βασικές πρώτες ύλες (αλουμίνιο, πλαστικό, σκυρόδεμα και χάλυβας), προβλέπεται να αυξηθεί δύο έως τέσσερις φορές, σύμφωνα με το Ίδρυμα Ellen McArthur. Αυτό με τη σειρά του, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων CO2 στους 649 δισεκατομμύρια τόνους έως το 2100, εάν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα. Αλλά εάν οι επιχειρήσεις υιοθετούσαν ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας, η ποσότητα εκπομπών CO2 που εκπέμπεται κατά τη διαδικασία παραγωγής, θα μειωνόταν κατά 40% έως το 2050.
Το αλουμίνιο μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην οικοδόμηση μιας μελλοντικής κυκλικής οικονομίας
Υπάρχουν πολλοί δρόμοι προς ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ένας απ’ αυτούς είναι μέσω επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη πρωτοποριακών λύσεων και στην ουσιαστική βελτίωση των διαθέσιμων τεχνολογιών. Ένας άλλος είναι η παραγωγή υλικών μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και οι δύο αυτές λύσεις είναι αυτή τη στιγμή εφικτές – και το αλουμίνιο είναι μία από αυτές.
Το αλουμίνιο μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο για μια μελλοντική κυκλική οικονομία, χάρη στις μοναδικές του ιδιότητες – όπως η δυνατότητα της άπειρης ανακύκλωσής του, χωρίς υποβάθμιση της ποιότητάς του. Απ’ όλο το αλουμίνιο που έχει παραχθεί ποτέ, σήμερα χρησιμοποιείται ακόμα το 75% – πρόκειται για ένα ποσοστό συγκλονιστικό.
Παράλληλα, ο κλάδος του αλουμινίου συνεισφέρει κατά 1,1 Gt CO2e ή κατά 2% στις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία. Παρά την επίδραση του COVID-19 στην παγκόσμια οικονομία, η ζήτηση αλουμινίου αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται. Οι εκπομπές του κλάδου αναμένεται να αυξηθούν κατά 50-60% εάν δεν δράσουμε αμέσως.
Η λύση του προβλήματος βρίσκεται στη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δυστυχώς, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το 74% του παγκόσμιου πρωτόχυτου αλουμινίου παράγεται με μη ανανεώσιμη ενέργεια. Ωστόσο, ορισμένες εταιρείες ηγούνται ήδη της μετάβασης αυτής, με πιο πράσινα επιχειρηματικά μοντέλα. Ένα παράδειγμα είναι η χρήση της υδροηλεκτρικής ενέργειας από την EN + / RUSAL στη βασική διαδικασία παραγωγής της, μια κίνηση που μειώνει ουσιαστικά το αποτύπωμα άνθρακα.
Το αλουμίνιο που παράγεται με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα έχει αρχίσει να αποτελεί προτεραιότητα των πλέον ευσυνείδητων παραγωγών. Οι κατασκευαστές καταναλωτικών αγαθών, από την αυτοκινητοβιομηχανία μέχρι τον τομέα της συσκευασίας, έχουν αρχίσει να αναζητούν τρόπους μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα του κύκλου παραγωγής, πολύ πριν ο COVID-19 χτυπήσει τις αγορές. Για παράδειγμα, το 2019 η Mercedes-Benz ανακοίνωσε τα σχέδιά της να κατασκευάζει τα νέα της επιβατικά αυτοκίνητα με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα εντός δύο δεκαετιών, ενώ η Audi έχει θέσει τον ίδιο στόχο μέχρι το 2050.
Τα κακά νέα, ωστόσο, είναι ότι παρότι υπάρχει και θέληση και ανάγκη να γίνουν οι διαδικασίες παραγωγής πιο βιώσιμες, προς το παρόν δεν υπάρχει μια ενιαία προσέγγιση στο θέμα του αλουμινίου χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Τα πρότυπα απόδοσης εκπομπών που έχουν καθοριστεί από οργανισμούς όπως η Πρωτοβουλία Διαχείρισης Αλουμινίου, αποτελούν ένα εξαιρετικό πρώτο βήμα, αλλά δυστυχώς ούτε συμβαδίζουν μεταξύ τους, ούτε παρέχουν μια και μοναδική προσέγγιση του ζητήματος.
Ενώ υπάρχουν πολλοί παραγωγοί αλουμινίου χαμηλών εκπομπών άνθρακα, υπάρχει έλλειψη συνοχής σχετικά με το κατώτατο όριο του ορισμού του. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη από την Carbon Trust περιλαμβάνει μια απλή μεθοδολογία για τον ορισμό της κατηγορίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ακόμα περισσότερο, μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, δεν μπορεί να επιτευχθεί αν και οι παράγοντες της αγοράς όπως το London Metal Exchange (LME) δεν επιβάλλουν τα ανάλογα μέτρα. Η έκκληση του LME για διαφάνεια σχετικά με τα αποτυπώματα άνθρακα των παραγωγών μετάλλων και η πρόσφατη παρουσίαση μιας πλατφόρμας συναλλαγών αλουμινίου χαμηλών εκπομπών άνθρακα, είναι σημαντικότατες δράσεις που θα φέρουν τελικά τις λύσεις χαμηλού άνθρακα πιο κοντά στους καταναλωτές.
Η οικοδόμηση μιας οικονομίας μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος είναι μια κολοσσιαία αποστολή και η εφαρμογή τέτοιων επαναστατικών αλλαγών από μόνη της είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση για οποιαδήποτε εταιρεία.
Πρωτοβουλίες, όπως η Πλατφόρμα «Mission Possible» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η οποία στοχεύει στην υποστήριξη των δυσκολότερων τομέων, όπως αυτός του αλουμινίου, για την επιτάχυνση των προσπαθειών τους για αποκαρβονισμό, συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια σε συλλογικό επίπεδο. Οι εταιρικές σχέσεις και η αποτελεσματική συνεργασία αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο στο δρόμο προς έναν κόσμο μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα.
