Στην τελική ευθεία εισέρχεται το πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», το οποίο προβλέπεται να ξεκινήσει επίσημα στις 30 Νοεμβρίου της φετινής χρονιάς και να τεθεί σε πλήρη λειτουργία στις αρχές της επόμενης. Το πρόγραμμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύψους 850 εκατ. ευρώ, πρόκειται να επιδοτήσει χιλιάδες ιδιοκτήτες. Τα οφέλη για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τον κατασκευαστικό κλάδο προβλέπεται να είναι πολλαπλά. Ιδιαίτερα ο κλάδος των κουφωμάτων, καθώς και αυτός της διέλασης πρόκειται να ωφεληθούν σημαντικά.
Tην Τρίτη, 13 Οκτωβρίου, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στην προδημοσίευση του Οδηγού του Προγράμματος προκειμένου να διευκολύνει τους ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες κατοικιών να προετοι- μάσουν την αίτησή τους.Σημειώνεται πως το νέο πρόγραμμα περιλαμβάνει απλούστερη διαδικασία υπαγωγής για πολυκατοικίες αλλά και διευρυμένες σε σχέση με το παρελθόν προϋποθέσεις υπαγωγής, ως προς το εισόδημα και την ενεργειακή κατηγορία στην οποία κατατάσσεται το κτίριο.
O υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Xατζηδάκης δήλωσε σχετικά ότι «η προδημοσίευση του οδηγού του “Εξοικονομώ-Αυτονομώ” σήμερα δείχνει ότι μπαίνουμε στην γραμμή της αφετηρίας για την ενεργοποίηση του μεγαλύτερου προγράμματος ενεργειακής εξοικονόμησης που είχαμε ποτέ. Το γνωστό σε όλους “Εξοικονομώ κατ’ Οίκον”, το δημοφιλέστερο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ που ξεκινήσαμε με τον Κωστή Μουσουρούλη το 2009, μετατρέπεται σε “Εξοικονομώ-Αυτονομώ”. Απαντά στην αυξημένη έμφαση σε θέματα ενεργειακής εξοικονόμησης που δίνεται πλέον τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Βασικές διαφορές με τα παλιά “Εξοικονομώ” είναι:
• Η πολύ υψηλότερη χρηματοδότηση των 850 εκατ. ευρώ (υπενθυμίζω ότι όλα τα προγράμματα που «έτρεξαν» από το 2011 και μετά είχαν συνολικό προϋπολογισμό της τάξης των 1,3 δισ. ευρώ)
• Το πολύ μεγαλύτερο ποσοστό επιδοτήσεων που φτάνει ακόμα και το 85% (95% στις λιγνιτικές περιοχές – ρήτρα δίκαιης μετάβασης), και συνδέεται για πρώτη φορά με την εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας.
• Η παράμετρος της ενεργειακής αυτονομίας, με εγκατάσταση «έξυπνων» συστημάτων και παρεμβάσεις για παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας.
Το «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» θα ακολουθήσουν ακόμα μεγαλύτερα προγράμματα εξοικονόμησης από το επόμενο έτος και μετά. Αυτό σημαίνει ότι όσοι δεν υπαχθούν στο τρέχον πρόγραμμα θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στους επόμενους κύκλους μαζί με άλλους ενδιαφερομένους, με νέες αιτήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο οι πόροι που εκτιμάται ότι θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης για προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας έως και το 2023 θα ανέλθουν σε 3 δισεκατομμύρια ευρώ! Και στο ποσό αυτό θα πρέπει να προστεθούν και κεφάλαια από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 που θα διασφαλίσουν ότι τα επόμενα χρόνια θα κάνουμε ένα πραγματικό άλμα στην ενεργειακή εξοικονόμηση, μια πράσινη πολιτική με σημαντικά οφέλη για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τον κατασκευαστικό κλάδο».
Το χρονοδιάγραμμα υποβολής των αιτήσεων ανά Περιφέρεια διαμορφώνεται ως εξής:
Κρήτης, Β. Αιγαίου, Ν. Αιγαίου: 30.11.2020
Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης: 02.12.2020
Δυτικής Μακεδονίας: 04.12.2020
Κεντρικής Μακεδονίας: 07.12.2020
Θεσσαλίας: 09.12.2020
Ηπείρου, Ιονίων Νήσων: 11.12.2020
Αττικής: 14.12.2020
Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου: 16.12.2020
Δυτικής Ελλάδας: 18.12.2020
Πολυκατοικίες: 11.01.2021
Το πρόγραμμα θα παραμείνει «ανοιχτό» μέχρι εξαντλήσεως των διαθέσιμων πόρων ανά περιφέρεια ενώ εκτός από τις επιχορηγήσεις το πρόγραμμα παρέχει και άτοκα δάνεια. Το βασικό ποσοστό επιχορήγησης κυμαίνεται (ανάλογα με την εισοδηματική κατηγορία) από 35% έως 65%, στο οποίο προστίθενται:
• Eιδική προσαύξηση +10% λόγω COVID – 19 σε όλους
• Ενεργειακό premium +10% εφόσον επιτευχθεί αναβάθμιση σε ενεργειακή κατηγορία τουλάχιστον Β’
• Ειδική προσαύξηση +10% (ρήτρα δίκαιης μετάβασης) σε λιγνιτικές περιοχές.
Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός για μονοκατοικίες και διαμερίσματα είναι 50.000 ευρώ και για πολυκατοικίες 80.000 ευρώ.
Δικαιούχοι και εισοδηματικά κριτήρια
Δικαιούχοι είναι φυσικά πρόσωπα με εμπράγματο δικαίωμα (πλήρους κυριότητας/επικαρπίας/ψιλής κυριότητας) σε επιλέξιμη κατοικία και εφόσον πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια ενίσχυσης. Για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος (ατομικό εισόδημα ως 10.000 ευρώ ή οικογενειακό ως 20.000 ευρώ) το βασικό ποσοστό επιχορήγησης είναι 65%, στο οποίο προστίθεται 10% ως «ρήτρα κορωνοϊού» για τη διετία 2020-2021 και επιπλέον 10% για κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατάταξης (Ζ/Η). Για τις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης προστίθεται επιπλέον 10%, οπότε στις περιοχές αυτές η επιχορήγηση φθάνει μέχρι 95%.
Τα εισοδηματικά κριτήρια διαμορφώνονται ως εξής:
Ποια ακίνητα μπορούν να υπαχθούν στο «Εξοικονομώ – Αυτονομώ»
Μια κατοικία, προκειμένου να κριθεί επιλέξιμη, πρέπει να:
• Χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, όπως προκύπτει από το Ε1.
• Υφίσταται νόμιμα.
• Έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ), το οποίο έχει εκδοθεί μετά την 26/11/2017 σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ (αντί για Δ στο προηγούμενο πρόγραμμα).
• Δεν έχει κριθεί κατεδαφιστέα.
• Οι παρεμβάσεις σύμφωνα με τα ΠΕΑ που θα εκδοθούν πριν και μετά την υλοποίησή τους θα πρέπει να οδηγούν στη βελτίωση της κατάταξης κατά 3 τουλάχιστον βαθμίδες.
Για πολυκατοικίες διακρίνονται δύο περιπτώσεις, για παρεμβάσεις και στα διαμερίσματα ή μόνο στους κοινόχρηστους χώρους:
Αίτηση Τύπου Α:
Υποβάλλεται από τον εκπρόσωπο της πολυκατοικίας και συνδέεται με επιμέρους αιτήσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων που περιλαμβάνουν μη κοινόχρηστες ενεργειακές παρεμβάσεις αναβάθμισης αυτών.
Η πολυκατοικία πρέπει να έχει εκδώσει Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) και να έχει αριθμό τραπεζικού λογαριασμού.
Απόφαση Γενικής Συνέλευσης, υποβολή αίτησης από εκπρόσωπο, καθώς και επιμέρους αιτήσεις από τους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων.
Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης που αφορά συνολικά στο τμήμα του κτιρίου που χρησιμοποιείται ως κατοικία.
Αίτηση Τύπου Β:
Υποβάλλεται από τον εκπρόσωπο και περιλαμβάνει μόνον αυτοτελείς παρεμβάσεις αναβάθμισης των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας, χωρίς, δηλαδή, να συμπεριλαμβάνονται παρεμβάσεις στα διαμερίσματα.
Η πολυκατοικία πρέπει να έχει εκδώσει Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) και να έχει αριθμό τραπεζικού λογαριασμού. Επίσης απαιτούνται απόφαση Γενικής Συνέλευσης και υποβολή αίτησης από εκπρόσωπο, καθώς και Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης που αφορά συνολικά στο τμήμα του κτιρίου που χρησιμοποιείται ως κατοικία.
Για τις παρεμβάσεις στους κοινόχρηστους χώρους και ανελκυστήρες θα παρέχεται ενιαίο ποσοστό ενίσχυσης 60% ανεξαρτήτως εισοδήματος (συν 10% σαν «ρήτρα κορωνοϊού» και 10% για τις λιγνιτικές περιοχές) προκειμένου να διευκολυνθεί η υποβολή αιτήσεων.
Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός συνολικών παρεμβάσεων (ενεργειακής εξοικονόμησης, έξυπνων συστημάτων και ενεργειακής αυτονόμησης) είναι 50.000 ευρώ ανά επιλέξιμη κατοικία ή 100.000 ευρώ ανά ΑΦΜ Ωφελούμενου Δικαιούχου (για περισσότερες κατοικίες) και 80.000 ευρώ για παρεμβάσεις σε κοινόχρηστους χώρους πολυκατοικιών. Μόνο για τις παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας το όριο του προϋπολογισμού είναι 1,2 ευρώ ανά εξοικονομούμενη κιλοβατώρα.
Αναλυτικά οι παρεμβάσεις που καλύπτονται
Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις για εξοικονόμηση ενέργειας είναι:
1. Αντικατάσταση Κουφωμάτων με υποχρεωτική ανακύκλωση των παλιών και δυνατότητα αντικατάστασης υαλοπινάκων σε κτίρια προστατευόμενα ή ιστορικής αξίας ή ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής.
2. Τοποθέτηση/αντικατάσταση θερμοκάλυψης κελύφους: Επιλέξιμες παρεμβάσεις θεωρούνται και οι τυχόν εργασίες μικρής κλίμακας για την υποστήριξη της θερμομόνωσης (ρηγματώσεις, στεγανοποιήσεις).
3. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης-ψύξης:
• Επιλέξιμη παρέμβαση θεωρείται και η αποξήλωση καυστήρων πετρελαίου και των σχετικών δεξαμενών.
• Καταργείται η επιλεξιμότητα για καυστήρες πετρελαίου.
• Καταργείται η επιλεξιμότητα για ενεργειακά τζάκια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
4. Σύστημα Ζεστού Νερού Χρήσης με χρήση ΑΠΕ: Υποχρεωτική εγκατάσταση για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχει.
Για ενεργειακή αυτονόμηση οι επιδοτούμενες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
Συστήματα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ: Είναι επιλέξιμα μόνον εφόσον η κατοικία αναβαθμίζεται, με τις κύριες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, σε ενεργειακή κατηγορία τουλάχιστον Β+.
Επιλέξιμη παρέμβαση αποτελεί η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού μόνο για την κάλυψη της ζήτησης (net metering).
Συστήματα αποθήκευσης: Επιλέξιμη μόνον ως συμπληρωματική παρέμβαση στην εγκατάσταση νέου φωτοβολταϊκού σταθμού.
Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων: Επιλέξιμες μόνον οι συσκευές που είναι κατάλληλες, βάσει προτύπων ΕΛΟΤ, και προορίζονται για φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων σε οικιακό περιβάλλον.
Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις Εξυπνων Συστημάτων (Smart Home) είναι:
Ψηφιακά συστήματα και τεχνολογίες που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας.
α) Έξυπνου φωτισμού (π.χ. έξυπνες πρίζες, φωτισμός χαμηλής κατανάλωσης LED).
β) Έξυπνης διαχείρισης του συστήματος θέρμανσης/ψύξης (π.χ. έξυπνοι θερμοστάτες).
γ) Απομακρυσμένου Ελέγχου (π.χ. έξυπνοι αισθητήρες διαρροής, υγρασίας κ.λπ.).
Επιλέξιμες είναι μόνον οι παρεμβάσεις που προσαρμόζουν και διατηρούν την κατανάλωση ενέργειας (συσκευές, φωτισμός, θέρμανση, ζεστό νερό κ.λπ.) στα επίπεδα που επιλέγουν οι χρήστες με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας ή/και καταγράφουν και επεξεργάζονται στοιχεία κατανάλωσης ενέργειας ή/και προσαρμόζουν και διατηρούν τα επίπεδα σκίασης.
Οι λοιπές επιλέξιμες κοινόχρηστες παρεμβάσεις για πολυκατοικίες περιλαμβάνουν:
1. Αναβάθμιση ανελκυστήρα
Επιλέξιμες μόνον οι παρεμβάσεις που απαιτούνται για την πιστοποίηση ανελκυστήρων και η υποχρεωτική εγκατάσταση inverter στους ανελκυστήρες προκειμένου να επιτυγχάνεται μείωση του ενεργειακού τους αποτυπώματος δίχως να επηρεάζεται η ασφάλεια και η λειτουργικότητά τους
2. Αναβάθμιση συστήματος φωτισμού:
-Αντικατάσταση λαμπτήρων με χαμηλής κατανάλωσης (π.χ. LED)
-Αντικατάσταση του συστήματος χρονισμού με έξυπνο σύστημα διαχείρισης, αναλόγως χρονικής στιγμής (ημέρα/νύχτα), φωτεινότητας, σημείο εισόδου/εξόδου κ.ά.
-Αντικατάσταση του κυκλώματος ενεργοποίησης με αυτοματισμό με αισθητήρες κίνησης.
ΠΟΒΑΣ: Πρώτη αποτίμηση του προγράμματος
Μια πρώτη αποτίμηση του περιεχομένου του οδηγού του προγράμματος εστιασμένη στην αντικατάσταση κουφωμάτων, πραγματοποίησε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Βιοτεχνών Αλουμινοσιδη- ροκατασκευαστών (Π.Ο.Β.Α.Σ.).
Συγκεκριμένα, σε σχετική της ενημέρωση, η Ομοσπονδία σημειώνει:
«Έπειτα από μία πρώτη μελέτη της προδημοσίευσης του οδηγού του νέου προγράμματος Εξοικονομώ – Αυτονομώ θα θέλαμε να επισημάνουμε τα παρακάτω σημεία που αφορούν τον κλάδο.
• Οι ανώτατες τιμές επιδότησης όσον αφορά τα κουφώματα, παντζούρια και ρολά παραμένουν αμετάβλητες σε σχέση με τα προγράμματα Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙ.
• Για τη μέγιστη επιλέξιμη δαπάνη, ανά επιφάνεια κουφώματος, δε λαμβάνεται υπόψη η ύπαρξη νυχτερινής μόνωσης, δηλ. ρολού-εξώφυλλου, ή επικαθήμενου κουτιού.
• Στην περίπτωση που επιλέγεται επικαθήμενο σύστημα κουτί-ρολό, αυτό θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά θερμοδιακοπτόμενο.
• Η αλλαγή μόνο του υαλοπίνακα (συμπεριλαμβανομένων των εργασιών προσαρμογής του πλαισίου) είναι επιλέξιμη μόνο όταν δεν μπορεί να αλλάξει όλο το κούφωμα (π.χ. διατηρητέα και εντός παραδοσιακών οικισμών κτήρια)
• Είναι υποχρεωτική η εναλλακτική διαχείριση (ανακύκλωση) -συλλογή και παράδοση- των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.) (π.χ. κουφώματα, λέβητες, υαλοπίνακες κ.α.) σε νομίμως αποδεκτούς χώρους παράδοσης Α.Ε.Κ.Κ. από τους διαχειριστές (ανάδοχοι ή ο κύριος του έργου) Α.Ε.Κ.Κ.
• Δεν επιτρέπεται να εκτελέσει ο ίδιος ενεργειακός επιθεωρητής και τις δύο επιθεωρήσεις (Α΄ και Β΄)
Η ΠΟΒΑΣ σε συνεργασία με τους επιστημονικούς της συμβούλους θα μελετήσει αναλυτικά τόσο την προδημοσίευση, όσο και τον τελικό οδηγό του προγράμματος και θα ενημερώσει τον κλάδο για τις όποιες αλλαγές, αλλά και τα σημεία που χρήζουν προσοχή.»
