Μια ανάλυση της ανάπτυξης της παγκόσμιας βιομηχανίας πρωτογενούς αλουμινίου τις τελευταίες δύο δεκαετίες, με έμφαση στις κρίσιμες συνθήκες στην Ευρώπη και στον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η RUSAL.

Η χρήση του αλουμινίου σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνεται σταθερά, σε συνάρτηση με την παραγωγή πρωτογενούς μετάλλου, η οποία σταδιακά μετατοπίζεται προς τα ανατολικά καθώς αυξάνεται ο αριθμός των κατασκευαστών στις χώρες αυτές. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, η εικόνα της παγκόσμιας πρωτογενούς παραγωγής, με ένα ρεκόρ άνω των 67 εκατομμυρίων τόνων για το 2021, έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Η Κίνα, ως παραγωγός χώρα, έχει δείξει μια εξαιρετική ανάπτυξη, καθώς η παραγωγή της ανήλθε από λιγότερο από 3 εκατομμύρια τόνους το 2000 σε πάνω από 38 εκατομμύρια τόνους το 2021, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 60% της παγκόσμιας παραγωγής. Το μερίδιο των άλλων ασιατικών χωρών και των χωρών του Κόλπου έχει επίσης αυξηθεί. Για την ακρίβεια, έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Η Αφρική αναπτύσσεται, επίσης, με ταχείς ρυθμούς. Η Ωκεανία έχει μειώσει ελαφρώς τους ρυθμούς ανάπτυξής της, ενώ η Αμερική υποχωρεί κατακόρυφα. Τέλος, η Ευρώπη, της οποίας την κατάσταση θα δούμε και πιο αναλυτικά, παρουσιάζει μια διττή εικόνα, καθώς η παραγωγή στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταρρέει, ενώ παράλληλα στο ανατολικό τμήμα της Γηραιάς Ηπείρου υπάρχει ανάπτυξη.

, Η Πρωτογενής  παραγωγή αλουμινίου ανά τον κόσμο, Κτίσμα & Αλουμίνιο

Γενικά, η άνοδος της Κίνας αναμφίβολα ξεχωρίζει, καθώς αποτελεί σαφές αποτέλεσμα μιας ακριβούς βιομηχανικής στρατηγικής που υποστηρίζεται από κρατικές επιδοτήσεις, καθώς και νομισματικές και εμπορικές πολιτικές σχεδιασμένες για το σκοπό αυτό. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι κινεζικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν αναπτυχθεί εκθετικά: ο όμιλος China Hongqiao είναι ο μεγαλύτερος πρωτογενής παραγωγός αλουμινίου σε ολόκληρο τον κόσμο. Άλλοι τοπικοί παραγωγή όπως οι Chalco, Shandong Xinfa, SPIC και East Hope αναπτύσσονται επίσης με γοργούς ρυθμούς. Ο κορυφαίος παραγωγός στον κόσμο εκτός Κϊνας είναι η UC Rusal, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής αλουμινίου στη Ρωσική Ομοσπονδία, με πρωτογενή παραγωγή περίπου 4 εκατομμυρίων τόνων το 2021 (Πίνακας 2).

, Η Πρωτογενής  παραγωγή αλουμινίου ανά τον κόσμο, Κτίσμα & Αλουμίνιο

Την ίδια χρονιά η νορβηγική εταιρεία Norsk Hydro ASA ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός πρωτογενούς αλουμινίου στη Δυτική Ευρώπη με 2,4 εκατομμύρια τόνους. Τέλος, θα πρέπει να αναλύσουμε λεπτομερέστερα την κρίσιμη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί σχετικά με το πρωτογενές μέταλλο ρωσικής παραγωγής, στο ανησυχητικό πλαίσιο του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Η πρωτογενής παραγωγή αλουμινίου στην Ευρώπη
Το μερίδιο της Ευρώπης στην παγκόσμια πρωτογενή παραγωγή αλουμινίου, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, έχει μειωθεί από το 30% που ήταν το 2000, με 7,5 εκατομμύρια τόνους σε σύνολο σχεδόν 25 εκατομμυρίων, σε περίπου 12% το 2021, με εκτιμώμενα 7,3 εκατομμύρια τόνους. Ήδη το 2017, με παραγωγή στην Ευρώπη 7,8 εκατομμύρια τόνων, πάνω από το 70% της πρωτογενούς χρήσης παρήχθη εκτός της Γηραιάς Ηπείρου. Ωστόσο, η πτώση υπήρξε ιδιαίτερα έντονη στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως τα τελευταία χρόνια. Από το 2005, η παραγωγή πρωτογενούς αλουμινίου μειώθηκε από 3,2 εκατομμύρια τόνοι/έτος σε λίγο λιγότερο από 2 εκατομμύρια. Ορισμένες χώρες που είχαν βιομηχανία παραγωγής, όπως η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία έχουν σταματήσει την παραγωγή για κάποιο χρονικό διάστημα, κυρίως ως συνέπεια του υψηλού ενεργειακού κόστους. Στις αρχές του 2020 λειτουργούσαν μόνο 13 μεταλλουργεία στην Ε.Ε., που σημαίνει ότι σχεδόν είκοσι εργοστάσια είχαν κλείσει. Από το 2000 και έως το 2021, πολλά άλλα μεταλλουργεία της Ε.Ε ανακοίνωσαν περικοπές ή και λουκέτο, με μια εκτιμώμενη μείωση της τάξης του 18-20% από το 2020.

, Η Πρωτογενής  παραγωγή αλουμινίου ανά τον κόσμο, Κτίσμα & Αλουμίνιο

Με βάση τον Πίνακα 3, θα πρέπει να γίνουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις:
• Τον Οκτώβριο του 2021, το μοναδικό ολλανδικό μεταλλουργείο Aldel ανακοίνωσε περικοπές παραγωγής 60-70%, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 2022, λόγω των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου.
• Την ίδια στιγμή, η εταιρεία παραγωγής αλουμινίου Slovalco στη Σλοβακία ανακοίνωσε περικοπές παραγωγής άνω του 10% μετά την απότομη αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας – τιμές ρεκόρ για δικαιώματα εκπομπής και με ανεπαρκή κρατική
αποζημίωση.
• Λίγους μήνες αργότερα, η Alcoa Corp. ανακοίνωσε ότι θα
σταματήσει την πρωτογενή παραγωγή αλουμινίου στο εργοστά-
σιό της στο San Ciprian στην Ισπανία για δύο έως τρία χρόνια.
• Ταυτόχρονα, η παραγωγή της γαλλικής βιομηχανίας Aluminium Dunkerque, του μεγαλύτερου μεταλλουργείου της Ευρώπης,
μειώθηκε και πάλι λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους.

Το κλείσιμο του KPA, του μοναδικού μεταλλουργείου του Μαυροβουνίου και η κατά 50% μείωση της προγραμματισμένης παραγωγής του Talum στη Σλοβενία ​​συνέβησαν κατά την ίδια περίοδο, ενώ παράλληλα το ρουμανικό μεταλλουργείο ALRO ανακοίνωσε σημαντική μείωση στο πρόγραμμα παραγωγής για το 2022. Οι βασικοί λόγοι της οικονομικής πίεσης στα μεταλλουργεία αλουμινίου της Ε.Ε. και των αναγκαστικών περικοπών της παραγωγής ή των λουκέτων είναι, φυσικά, οι υψηλές τιμές ενέργειας στην Ευρώπη, αλλά και άλλοι παράγοντες όπως το υψηλό κόστος εργασίας, η έλλειψη σοβαρής βιομηχανικής στρατηγικής, η κατάρρευση των επενδύσεων, καθώς και η πίεση που ασκούν οι αυστηρές περιβαλλοντικές πολιτικές.
Αυτή η πολύ σοβαρή κατάσταση πλέον αξιολογείται σε όλη της τη σοβαρότητα από τους επίσημους φορείς-εκπροσώπους του κλάδου, οι οποίοι μέχρι πρότινος τάσσονταν πάντα υπέρ των ισχυρών πολυεθνικών. Σε αυτό το σημείο μπορούμε μόνο να υπογραμμίσουμε τον απόλυτο παραλογισμό, την ασυνέπεια και έλλειψη σοβαρότητας σε ό,τι αφορά στην ανταγωνιστικότητα ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού αλουμινίου στην Ευρώπη και τη διατήρηση του εισαγωγικού δασμού στις εισαγωγές ακατέργαστου μετάλλου στην Ε.Ε. Η ακύρωση αυτού του μέτρου, κάτι που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και δεκαετίες, σίγουρα δεν είναι η απάντηση σε όλες τις ανάγκες του κλάδου, αλλά είναι σαφέστατο ότι αυτός ο δασμός της ΕΕ για μια πρώτη ύλη στην οποία υπάρχει σοβαρό έλλειμμα δεν ανταποκρίνεται στις αρχές που θεσπίστηκαν τόσες δεκαετίες πριν, γιατί δεν προστατεύει καθόλου την πρωτογενή βιομηχανία της Γηραιάς Ηπείρου.

Το μέτρο αποτελεί αποτυχία και σοβαρή ζημιά. Αυτό το αναμφισβήτητο στρατηγικό λάθος για τη βιομηχανία και την παραγωγή της Ευρώπης, είναι ακόμα εδώ, αποτελώντας φραγμό για την ανταγωνιστικότητα και απόδειξη της αναποτελεσματικότητας και ίσως της άγνοιας και της ανικανότητας των υπευθύνων λήψης αποφάσεων.

, Η Πρωτογενής  παραγωγή αλουμινίου ανά τον κόσμο, Κτίσμα & Αλουμίνιο

Ο ρόλος της Rusal Green Aluminium στην ευρωπαϊκή βιομηχανία
H Rusal αποτελεί έναν απ’ τους βασικούς προμηθευτές για τη βιομηχανία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και είκοσι χρόνια, συμβάλλοντας σχεδόν στο 6 % της παγκόσμιας παραγωγής αλουμινίου, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2, και καλύπτοντας τις ανάγκες της Ευρώπης σε ποσοστό της τάξης του 11%, και ιδίως της Ιταλίας όπου καταγράφηκε ποσοστό εισαγωγών 21% το 2019 (Πίνακας 4).
Για να μην αναφέρουμε ότι το ακατέργαστο μέταλλο της Rusal παράγεται εξ ολοκλήρου με υδροηλεκτρική ενέργεια, γι’ αυτό είναι γνωστό με την επωνυμία ALLOW και εγγυάται ότι έχει πολύ χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα, κατά μέσο όρο 2-3 φορές χαμηλότερο από τον μέσο όρο του κλάδου. Με αυτό το μοναδικό χαρακτηριστικό, βοηθά τις χώρες που χρησιμοποιούν αυτό το μέταλλο να επιτύχουν τους παγκόσμιους στόχους εκπομπών άνθρακα. Ο πιθανός αποκλεισμός ενός παραγωγού όπως η Rusal από το σύστημα συναλλαγών βασικών μετάλλων, όπως προτείνεται από ορισμένους παράγοντες της αγοράς, θα έχει αναμφίβολα πολύ σοβαρές ποσοτικές και ποιοτικές συνέπειες για μεγάλο αριθμό εταιρειών στην Ε.Ε που, όπως είδαμε, έχει βρεθεί με έλλειμμα άνω του 80% των αναγκών της σε πρωτογενές αλουμίνιο. Παρόμοια κατάσταση είχε ήδη παρατηρηθεί το 2018, κατά την περίοδο των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Ρώσο παραγωγό (οι οποίες άρθηκαν μετά από μια σύντομη και ατυχή εφαρμογή εφαρμογή τους), που οδήγησαν σε σοβαρή αναστάτωση στην παγκόσμια αλυσίδα χρήσης αλουμινίου, με άμεση αύξηση των τιμών των προϊόντων από το ελαφρύ μέταλλο και τα κράματά του σε ποσοστό 30% περίπου. Αυτό συνέβη σε παγκόσμια κλίμακα, και ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Αν κάτι τέτοιο επρόκειτο να συμβεί σήμερα, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας και τον υψηλό πληθωρισμός σε ορισμένες σημαντικές περιοχές, αυτό θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την επεξεργασία, τη μηχανική κατεργασία αλουμινίου, το φινίρισμα και τις τελικές εφαρμογές όλων των ειδών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από την αυτοκινητοβιομηχανία έως τις κατασκευές, την ηλεκτρική μηχανική και τη συσκευασία, για να αναφέρουμε μόνο τους πιο γνωστούς τομείς.