Στα μέσα Ιουλίου η β’ φάση του “Εξοικονομώ κατ’ Οίκον”
Στόχος να αναβαθμισθούν ενεργειακά περί τις 20.000 με 25.000 κατοικίες

Το Πρόγραμμα συνίσταται στην παροχή κινήτρων για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτηριακό τομέα, με στόχο την μείωση των ενεργειακών αναγκών. Το Πρόγραμμα αφορά σε κτήρια που διαθέτουν οικοδομική άδεια ή άλλο νομιμοποιητικό έγγραφο, χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία και των οποίων οι ιδιοκτήτες πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια.

Ξεκινά στα μέσα Ιουλίου η υποβολή αιτήσεων για την δεύτερη φάση του “Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙ”, για την οποία προβλέπεται ότι η δημόσια δαπάνη θα ανέλθει σε 250 εκατ. ευρώ, ώστε να μπορέσουν να αναβαθμίσουν ενεργειακά περί τις 20.000-25.000 κατοικίες. Όπως και στην πρώτη φάση του “Εξοικονομώ”, οι αιτήσεις ένταξης θα γίνονται αποκλειστικά ηλεκτρονικά, μέσω της ειδικής ιστοσελίδας και της ειδικής πλατφόρμας, όπου και θα ελέγχεται αν τηρούν τα κριτήρια υπαγωγής.

Όπως ανέφερε ο υπουργός Ενέργειας Γ. Σταθάκης κατά την παρουσίαση του δεύτερου κύκλου του προγράμματος, σε αυτόν προβλέπονται οι ίδιοι ακριβώς όροι και διαδικασίες με την πρώτη φάση. Κάνοντας έναν απολογισμό του πρώτου κύκλου, επισήμανε ότι τελικά εντάχθηκαν 43.000 αιτήσεις, εκ των οποίων οι 15.000 έχουν ήδη ολοκληρώσει τις παρεμβάσεις και λάβει τις επιδοτήσεις και 24.000 ολοκληρώνουν τις παρεμβάσεις και επίκεινται οι εκταμιεύσεις. “Πετύχαμε τον στόχο ενίσχυσης των ασθενέστερων εισοδηματικά, καθώς πάνω από 66% των αιτήσεων προήλθε από οικογένειες με εισόδημα έως 20.000 ευρώ”, σημείωσε ο υπουργός.

Σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, ο συνολικός προϋπολογισμός της πρώτης φάσης ανήλθε σε 640εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 362εκατ. ευρώ προέρχονται από επιδοτήσεις. “Μαζί με τη συμμετοχή των ιδιωτών, το ύψος των παρεμβάσεων της δεύτερης φάσης αναμένεται να υπερβεί τα 400 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα να κλείνει ο κύκλος του προγράμματος “Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙ” με έργα ενεργειακής αναβάθμισης αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ”, υπογράμμισε.

Όπως και στην πρώτη φάση του “Εξοικονομώ ΙI”, δυνατότητα αναβάθμισης έχουν μονοκατοικίες, πολυκατοικίες και μεμονωμένα διαμερίσματα, που διαθέτουν οικοδομική άδεια ή άλλον νομιμοποιητικό έγγραφο. Για την ένταξη των οικημάτων, οι αιτήσεις θα πρέπει να υποβληθούν από φυσικά πρόσωπα, τα οποία έχουν το δικαίωμα κύριας κυριότητας, ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός κάθε αίτησης δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τα 25.000 ευρώ.

Επίσης, και σε αυτήν την περίπτωση θα προβλέπεται κλιμακούμενη επιδότηση, ανάλογα με το ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα, ενώ θα υπάρχουν και πάλι κοινωνικά κριτήρια, με τη μορφή προσαύξησης για κάθε προστατευόμενο μέλος. Έτσι, όπως και στον τρέχοντα κύκλο, για κάθε προστατευόμενο μέλος η επιχορήγηση θα αυξάνεται κατά 5%, με μέγιστο ποσοστό επιδότησης το 70%.

Παράλληλα, οι δικαιούχοι θα μπορούν να καλύψουν τον υπόλοιπο προϋπολογισμό των παρεμβάσεων είτε με τραπεζικό δανεισμό είτε με ίδια κεφάλαια. Μία διαφορά της δεύτερης φάσης, σε σχέση με τον πρώτο κύκλο, είναι ότι θα διευρυνθεί η τελευταία κατηγορία δικαιούχων, η οποία δεν προβλέπει επιχορηγηση των παρεμβάσεων, αλλά μόνο επιδότηση του τραπεζικού δανείου. Οι σκέψεις είναι είτε να αυξηθεί το ανώτατο όριο ατομικού ή οικογενειακού εισοδήματος, είτε να καταργηθεί τελείως το σχετικό πλαφόν.

Μεταξύ των προβλεπόμενων παρεμβάσεων θα συγκαταλέγονται και πάλι η αντικατάσταση κουφωμάτων, η τοποθέτηση συστημάτων σκίασης, η τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κτηριακό κέλυφος, καθώς και η αναβάθμιση συστήματος παροχής ζεστού νερού χρήσης. Με τις παρεμβάσεις θα πρέπει να επιτυγχάνεται ένα ελάχιστο ποσοστό εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας.

Tο διάστημα που θα δίνεται για κάθε περιφέρεια, θα είναι μόνο 3 μέρες. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει οι ενδιαφερόμενοι να συγκεντρώσουν έγκαιρα τα δικαιολογητικά και να απευθυνθούν σε μηχανικό για την ενεργειακή επιθεώρηση της κατοικίας τους.

Πότε θα ξεκινήσουν οι αιτήσεις
Η ηλεκρονική πλατφόρμα, για την υποβολή αιτήσεων θα ανοίγει ανά περιφέρεια και θα είναι:
• 10-12 Ιουλίου: Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας.
• 15-16 Ιουλίου: Δυτικής Μακεδονίας, Ιονίων Νήσων, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Βορείου Αιγαίου, Κρήτης.
• 17-19 Ιουλίου: Αττικής, Νοτίου Αιγαίου.

Ποια δικαιολογητικά απαιτούνται
Τα δικαιολογητικά έγγραφα θα υποβάλλονται ηλεκτρονικά κατά φάσεις, από τον ενδιαφερόμενο σε συνεργασία με τον ενεργειακό σύμβουλο (μηχανικό) και είναι τα παρακάτω:
• Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) που θα εκδοθεί από τον ενεργειακό επιθεωρητή σε δυο στάδια της αίτησης.
• Δελτίο ταυτότητας του φυσικού προσώπου που κάνει την αίτηση ένταξης. Εναλλακτικά δύναται να προσκομισθεί διαβατήριο.
• Οικοδομική άδεια για το κτήριο που γίνεται αίτηση επιδότησης ή οποιοδήποτε άλλο σχετικό έγγραφο που να το νομιμοποιεί.
• Ενιαίο Τέλος Ακινήτων (ΕΤΑΚ) ή λογαριασμός της ΔΕΗ (ή άλλου παρόχου).
• Έντυπο πρότασης παρεμβάσεων για τις εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης που θα γίνουν μέσα από το πρόγραμμα.
• Οικονομικές προσφορές υποψηφίων αναδόχων προμηθευτών
• Υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/1986 του προσώπου που αιτείται την ένταξη στο πρόγραμμα.
• Υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/1986 των συγκύριων του ακινήτου.
• Το τελευταίο Εκκαθαριστικό Σημείωμα Φορολογίας Εισοδήματος του ατόμου που αιτείται την επιδότηση.
• Το τελευταίο αντίγραφο της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος (Ε1) για το οικονομικό έτος 2018, του ατόμου που κάνει την αίτηση, εφόσον η συγκεκριμένη κατοικία χρησιμοποιείται από τον ίδιο. Αν όμως η χρήση του ακινήτου έχει αλλάξει πρόσφατα και δεν αποδεικνύεται από το Ε1, χρειάζεται να κατατεθεί στην αίτηση μια υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/1986 για τη χρήση του κτηρίου ως κατοικία.

Σε περίπτωση που δεν προσκομισθεί το ΕΤΑΚ, πρέπει να κατατεθεί αντίγραφο της Δήλωσης Στοιχείων Ακινήτων (Ε9).
Εφόσον η κατοικία δεν χρησιμοποιείται από τον αιτούντα αλλά από κάποιον τρίτο, τότε χρειάζονται κάποια επιπλέον έγγραφα για την αίτηση.
Για σπίτια που ενοικιάζονται (η παραχωρούνται δωρεάν) απαιτείται αντίγραφο της Αναλυτικής Κατάστασης για Μισθώματα Ακινήτων (Ε2) και Υπεύθυνη Δήλωση του Ν. 1599/1986 του Ενοίκου, ότι χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ακίνητο ως σπίτι ή επαγγελματική στέγη.
Για σπίτια που χρησιμοποιούνται από συγκύριο, τα δυο παραπάνω πιστοποιητικά μπορούν να αντικατασταθούν από αντίγραφο Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος (Ε1) συγκύριου, εφόσον το χρησιμοποιεί αυτός ως κατοικία.

Πρόγμαμμα “Ηλέκτρα”
Την ίδια στιγμή, σε τροχιά εκκίνησης βρίσκεται το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτηρίων, καθώς απομένει η υπογραφή μιας υπουργικής απόφασης για την έναρξη του. Όπως ανέφερε ο κ. Σταθάκης, το πρόγμαμμα θα έχει προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ, με προοπτική αύξησης. Με την ένερξή του, έχουν επιλεγεί 12 ώριμα έργα ενεργειακής αναβάθμισης, περίπου 57 εκατ. εύρω, τα οποία θα αρχίσουν να χρηματοδοτούνται άμεσα. Στη συνέχεια, θα βγουν ανοικτές προσκλήσεις προς όλους τους φορείς, ώστε να υποβάλουν μελέτες διεκδικώντας από το πρόγαμμα κονδύλια για έργα.

Βασικός σκοπός του “Ηλέκτρα” είναι η ενεργειακή αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος που ανήκει στην ιδιοκτησία των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με παρεμβάσεις που αφορούν ενδεικτικά το κέλυφος του κτηρίου, τα διάφορα συστήματα ηλεκτρο-μηχανολογικών εγκαταστάσεων και γενικότερα παρεμβάσεις που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων, συμπεριλαμβανομένης της στατικής ενίσχυσης και του ελέγχου της σατικής επάρκειας, όπου απαιτείται.

“Η χρηματοδότηση των έργων πραγματοποιείται μέσω των επενδυτικών δανείων που χορηγούνται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, με πόρους του ΠΔΕ και της ΕΤΕπ”, σημείωσε ο υπουργός. Υποστήριξε πως το πρόγραμμα “Ηλέκτρα” έχει πολύ μεγάλη σημασία. Για πρώτη φορά το Δημόσιο οφείλει να δώσει το καλό παράδειγμα στην εθνική προσπάθεια, αναβαθμίζονται ενεργειακά, νοσοκομεία, σχολεία, πανεπιστήμια και άλλα δημόσια κτήρια. Παράλληλα, όπως και η δεύτερη φάση του “Εξοικονομώ”, εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική της χώρας, ώστε έως το 2030 να καταναλώνουμε 32,5% λιγότερη ενέργεια σε σχέση με τις προβλέψεις του 2009.

Από την άλλη πλευρά, ο γενικό γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Μιχάλης Βερροιόπουλος, τόνισε πως στον τομέα των δημοσίων κτηρίων για κάθε 1 εκατ. ευρώ που διατίθεται για την ενεργειακή αναβάθμιση, δημιουργείται ετήσιο οικονομικό όφελος 94.000 ευρώ και 31 νέες θέσεις εργασίας.

Εισαγωγή – Σκοπιμότητα
Σύμφωνα με στοιχεία του έτους 2012, ο κτιριακός τομέας (οικιακός και τριτογενής) ευθύνεται για το 45% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης ενέργειας (Έκθεση μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την κινητοποίηση επενδύσεων για την ανακαίνιση του αποτελούμενου από κατοικίες και εμπορικά κτίρια, δημόσια και ιδιωτικά, εθνικού κτιριακού αποθέματος, του Άρθρου 4 της Οδηγίας 27/2012/ΕΕ, Δεκέμβριος 2014).

Οι κατοικίες / νοικοκυριά αποτελούν έναν από τους πλέον σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας στη χώρα, καθώς αντιπροσωπεύουν το 83,68% του συνολικού αριθμού της ποσότητας του κτιριακού αποθέματος (ανακοίνωση αποτελεσμάτων Απογραφής Πληθυσμού – Κατοικιών 2011, ΕΛΣΤΑΤ).

Καθοριστικός παράγοντας στην κατανάλωση ενέργειας είναι η παλαιότητα των κτιρίων. Ειδικότερα, το 55% των κτιρίων με χρήση κατοικίας έχει κατασκευαστεί πριν το έτος 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα, ενώ λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που έχει κατασκευαστεί μετά το 2010, με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕνΑΚ, είναι μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κανονικών κατοικιών που χρησιμοποιούν τα νοικοκυριά. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 83,82% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν το έτος 1980 είναι κατηγορίας Η, σύμφωνα με τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης που είχαν εκδοθεί έως το έτος 2014 (στοιχεία ΥΠΕΚΑ), ενώ τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τις επόμενες τρεις δεκαετίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό κατηγορίας Γ ή Δ.

Η ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος για την επίτευξη υψηλής ενεργειακής απόδοσης, εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, παρέχει πρόσθετα οφέλη και σε άλλους οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς, όπως η ενεργειακή ασφάλεια, η καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, η απασχόληση και η υγεία.

Σε συνέχεια του προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον» της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 που είχε σαν αποτέλεσμα την ενεργειακή αναβάθμιση πλέον των εξήντα χιλιάδων κατοικιών, με χρήση και εθνικών πόρων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και των εσόδων από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, και με γνώμονα την ολοκληρωμένη παρέμβαση εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτιριακό τομέα και έχοντας ως κύριο στόχο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και την επίτευξη καθαρότερου περιβάλλοντος, σχεδιάστηκε το Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ΄ Οίκον ΙΙ».

Συνολικός προϋπολογισμός Προγράμματος και Περιφερειακή κατανομή
Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)) και από Εθνικούς Πόρους, μέσω των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) και του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» (Ε.Π.Αν.Ε.Κ.) του ΕΣΠΑ 2014-2020. Η συνολική Δημόσια Δαπάνη του Προγράμματος ανέρχεται σε 600,1 εκ. € (555,73 εκ. ευρώ από το ΕΠΑNΕΚ- Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία»- και 44,37 εκ. ευρώ από τα ΠΕΠ – Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα). Οι πόροι των ΠΕΠ (πλην του Βορείου Αιγαίου) βρίσκονται υπό την αίρεση ένταξης των αντίστοιχων πράξεων στα Επιχειρησιακά Προγράμματα, στη βάση των προσκλήσεων που έχουν εκδοθεί.

Στον πίνακα 1 δίνεται η ενδεικτική κατανομή, ανά Περιφέρεια της χώρας, του προϋπολογισμού των 600,1 εκ. € από τους πόρους του «Ταμείου Εξοικονομώ II», που αφορά κυρίως σε χορήγηση δανείων για την υλοποίηση παρεμβάσεων και επιδότηση επιτοκίου, και του «Προγράμματος Άμεσης Ενίσχυσης», που αφορά επιχορήγηση κεφαλαίου για την υλοποίηση παρεμβάσεων και κόστος ενεργειακών επιθεωρήσεων, μελετών και συμβούλου έργου. Για την περιφερειακή κατανομή έχει ληφθεί υπόψη η συνεισφορά των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Περιφερειών και το πλήθος κτηρίων και νοικοκυριών των Περιφερειών, καθώς και η κατανομή των πόρων του ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία», βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης σύστασης του «Ταμείου Εξοικονομώ ΙΙ».

Επιλέξιμες Κατοικίες
Για τις ανάγκες του Προγράμματος ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:
– Μονοκατοικία: Το ενιαίο κτήριο που περιλαμβάνει μία ιδιοκτησία, που διατάσσεται σε μία ή περισσότερες στάθμες, με κύρια χρήση κατοικίας. Στον ορισμό της μονοκατοικίας εμπίπτουν και οι περιπτώσεις κτηρίων μικτής χρήσης με χρήσεις άλλες από κατοικία στη στάθμη του ισόγειου / ημιυπόγειου / ημιώροφου με ανεξάρτητη πρόσβαση (π.χ. καταστήματα, εργαστήρια κ.ά. με είσοδο από το δρόμο). Εκδίδεται ΠΕΑ α) για «Ολόκληρο Κτήριο» και χρήση «Μονοκατοικία» εάν πρόκειται για ολόκληρο το κτήριο ή β) για «Κτηριακή μονάδα» και χρήση «Μονοκατοικία» εάν πρόκειται για το τμήμα του κτηρίου που αφορά στην μοναδική κατοικία του κτηρίου.

– Πολυκατοικία: Το ενιαίο κτήριο που περιλαμβάνει περισσότερες από μία κτηριακές μονάδες – ιδιοκτησίες με κύρια χρήση κατοικίας, σε οριζόντια ή/και κατακόρυφη διάταξη. Στον ορισμό της πολυκατοικίας εμπίπτουν και οι περιπτώσεις κτηρίων κατοικίας που περιλαμβάνουν και χρήσεις άλλες από κατοικία στη στάθμη του ισόγειου / ημιυπόγειου / ημιώροφου με ανεξάρτητη πρόσβαση (π.χ. καταστήματα, εργαστήρια κ.ά. με είσοδο από το δρόμο). Εκδίδεται ΠΕΑ για «Ολόκληρο Κτήριο» και χρήση «Πολυκατοικία» εάν πρόκειται για ολόκληρο το κτήριο ή το τμήμα του που αφορά στο σύνολο των κατοικιών του κτηρίου.

– Διαμέρισμα: κτηριακή μονάδα – ιδιοκτησία (κατοικία) εντός κτηρίου με χρήση πολυκατοικίας.

Εκδίδεται ΠΕΑ για «Κτηριακή μονάδα» και χρήση «Πολυκατοικία» και αναγράφεται τίτλος για την κτηριακή μονάδα (π.χ. Διαμέρισμα Α1).
Επιλέξιμη κατοικία είναι η μονοκατοικία, η πολυκατοικία καθώς και το μεμονωμένο διαμέρισμα. Επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι επιλέξιμες οι ιδιοκτησίες του κτηρίου που δεν χρησιμοποιούνται για κατοικία (π.χ. κατάστημα στο ισόγειο κτηρίου).

Γενικές Προϋποθέσεις Επιλεξιμότητα Κατοικίας
Μία κατοικία, προκειμένουν να κριθεί επιλέξιμη, πρέπει να πληρεί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
• Χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (Ε1) του προσώπου που τη χρησιμοποιεί, για το έτος βάσει των εισοδημάτων του οποίου γίνεται η κατάταξη του Ωφελούμενου στις κατηγορίες του πίνακα 2.2.1.
• Υφίσταται νόμιμα. Στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης της κατοικίας δε διαθέτει οικοδομική άδεια ή αυτή δεν ανταποκρίνεται στην τρέχουσα κατάσταση της κατοικίας, θα πρέπει να προσκομισθεί σχετικό νομιμοποιητικό έγγραφο, από το οποίο να προκύπτει ότι η εν λόγω κατοικία υφίσταται νόμιμα. (Επιλέξιμες είναι και οι κατοικίες της παρ.2, του άρθρου 82 του ν. 4495/2017 (ΦΕΚ 167/Α΄/03.11.2017) (για την περίπτωση ζ της παρ.2 του παραπάνω άρθρου πρέπει να έχει καταβληθεί το σύνολο του ενιαίου ειδικού προστίμου).
• Έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ), το οποίο έχει εκδοθεί μετά την 26.11.2017 (27.11.2017 η ημερομηνία ενεργοποίησης του πληροφοριακού συστήματος έκδοσης Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης βάσει του ΚΕνΑΚ που έχει εγκριθεί με την απόφαση ΔΕΠΕΑ/οικ. 178581/30.06.2017, ΦΕΚ Β’ 2367/12.07.2017) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Δ.
•  Δεν έχει κριθεί κατεδαφιστέα.

Σε περίπτωση που από τα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του επικαρπωτή/ κύριου, για το έτος βάσει των εισοδημάτων του οποίου γίνεται η κατάταξη στις κατηγορίες του πίνακα 1, προκύπτει ότι το ακίνητο δεν ήταν σε χρήση (κενό διαμέρισμα, κενή μονοκατοικία) το εν λόγω φορολογικό έτος, δύναται για την πιστοποίηση της κύριας χρήσης κατοικίας να χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα δικαιολογητικά ενός εκ των δύο προηγούμενων φορολογικών ετών από το έτος βάσει των εισοδημάτων του οποίου αξιολογείται η αίτηση.

Επισημαίνεται ότι λόγω των ηλεκτρονικών διασταυρώσεων των στοιχείων κατοικίας που καταχωρούνται στην αίτηση με τα αντίστοιχα στοιχεία που έχουν δηλωθεί στην φορολογική αρχή, είναι απαραίτητο στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του ενοίκου (Ε1) και στη δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) να εμπεριέχεται ο αριθμός παροχής ηλεκτρικού ρεύματος του ακινήτου.

Ειδικές Προϋποθέσεις Επιλεξιμότητα για Πολυκατοικίες
Στο πλαίσιο του προγράμματος και δεδομένου ότι:
α. το ενδιαφέρον από ενεργειακής πλευράς εστιάζεται στην λειτουργική συμπεριφορά του κτηρίου ως ενιαίο σύνολο ανά χρήση και
β. σε πολλές κατηγορίες κτηρίων για το επιτρεπτό της υλοποίησης παρεμβάσεων έχει εφαρμογή ο αστικός κώδικας και ειδικότερες συμφωνίες μεταξύ ιδιωτών, για να χαρακτηρισθεί μία πολυκατοικία επιλέξιμη κατοικία θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά τα ακόλουθα
• Μετά από απόφαση γενικής συνέλευσης, υποβάλλεται σχετική αίτηση από εκπρόσωπο του συνόλου των ιδιοκτητών των διαμερισμάτων με στοιχεία σχετικά με την ικανοποίηση των κριτηρίων επιλεξιμότητας του τμήματος του κτηρίου που χρησιμοποιείται ως κατοικία, καθώς και επιμέρους αιτήσεις από καθένα από τους ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που επιθυμούν να ενταχθούν στο Πρόγραμμα.
• Υποβάλλεται Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης που αφορά συνολικά στο τμήμα του κτηρίου που χρησιμοποιείται ως κατοικία.
• Πραγματοποιούνται κοινόχρηστες παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης.
• Οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που δεν εντάσσονται ή δε θέλουν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα συμμετέχουν στην υλοποίηση των παρεμβάσεων που έχουν δηλωθεί στην Απόφαση Γενικής Συνέλευσης Πολυκατοικίας με ίδια κεφάλαια.

Ωφελούμενοι – Εισοδηματικές Κατηγορίες – Επιχορήγηση
Δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα έχουν μόνο φυσικά πρόσωπα που:
α. έχουν δικαίωμα κυριότητας (πλήρους ή ψιλής) ή επικαρπίας σε επιλέξιμη κατοικία.
β. πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια των κατηγοριών του Πίνακα 2.

Στην περίπτωση που η κατοικία για την οποία γίνεται η αίτηση ενοικιάζεται, δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα έχουν μόνο ο πλήρης κύριος και ο επικαρπωτής (όχι ο ψιλός κύριος). Η περίπτωση της δωρεάν παραχώρησης δεν εμπίπτει στον περιορισμό του προηγούμενου εδαφίου.
Ειδικά για την περίπτωση πρόσφατης απόκτησης δικαιώματος πλήρους κυριότητας ή/και επικαρπίας επί του ακινήτου, ο αποκτών το εν λόγω δικαίωμα έχει τη δυνατότητα συμμετοχής στο Πρόγραμμα.

Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων εμπράγματων δικαιωμάτων (συγκυριότητα/ επικαρπία) σε επιλέξιμη κατοικία, η αίτηση υποβάλλεται από έναν εκ των συγκυρίων/ επικαρπωτών, μετά από συναίνεση των υπολοίπων. Ο αιτών δηλώνει υπεύθυνα την εξασφάλιση της ανωτέρω συναίνεσης, στο πλαίσιο της δήλωσης του Παραρτήματος V-A.

Τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα καλούνται Ωφελούμενοι του Προγράμματος. Τα ποσοστά επιχορήγησης αφορούν στον τελικό επιλέξιμο προϋπολογισμό παρεμβάσεων. Για το υπόλοιπο ποσοστό έως το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων υφίσταται η δυνατότητα χορήγησης δανείου με επιδότηση επιτοκίου, στη βάση σχετικού αιτήματος του Ωφελούμενου.

Στην 7η κατηγορία δεν χορηγείται επιχορήγηση αλλά δάνειο στο 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού και επιδότηση επιτοκίου. Δεν είναι δυνατή η υπαγωγή στην 7η κατηγορία χωρίς την επιλογή δανείου. Σημειώνεται ότι και για αυτήν την 7η εισοδηματική κατηγορία, τα κόστη για την αμοιβή του ενεργειακού επιθεωρητή, του συμβούλου έργου και κόστη τυχόν μελετών καλύπτονται από τον προϋπολογισμό του «Προγράμματος Άμεσης Ενίσχυσης».

Επιλέξιμες παρεμβάσεις – Όρια επιλέξιμων δαπανών – Ελάχιστος Ενεργειακός Στόχος
Οι παρεμβάσεις, που υποβάλλονται με την αίτηση για υπαγωγή στο Πρόγραμμα, προκύπτουν βάσει των συστάσεων του Ενεργειακού Επιθεωρητή και αφορούν αποκλειστικά στις κατηγορίες επιλέξιμων παρεμβάσεων του πίνακα 3.

Σημαντικές παρατηρήσεις επί των επιλέξιμων παρεμβάσεων:
1. Αντικατάσταση Κουφωμάτων. Βάσει των απαιτήσεων του προγράμματος για ενεργειακή αναβάθμιση, η παρέμβαση αφορά κατά βάση σε αντικατάσταση υφιστάμενων κουφωμάτων (συμπεριλαμβανομένης της αποξήλωσης τους και των εργασιών που απαιτούνται για την τελική διαμόρφωση του δομικού στοιχείου) με θερμομονωτικά/ θερμο-διακοπτόμενα κουφώματα με διπλούς υαλοπίνακες. Επιλέξιμη είναι και η αλλαγή μόνο του υαλοπίνακα (συμπεριλαμβανομένων των εργασιών προσαρμογής του πλαισίου) με την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται ενεργειακή αναβάθμιση του κουφώματος (υφιστάμενο πλαίσιο και υαλοπίνακας) πάνω από τις ελάχιστες απαιτήσεις. Επιλέξιμη επίσης είναι η αντικατάσταση εξώπορτας σε μονοκατοικία και κουφωμάτων κλιμακοστασίου και φωταγωγού σε πολυκατοικία. Δεν συμπεριλαμβάνονται όμως «ανοίγματα» προς εσωτερικούς χώρους του κτηρίου θερμαινόμενους ή μη (π.χ. πόρτα διαμερίσματος). Στην κατηγορία αυτή γίνονται αποδεκτές και συμπληρωματικές (και όχι αυτοτελείς) δαπάνες για σταθερά ή κινητά συστήματα σκίασης (σύστημα κουτί-ρολό, εξώφυλλα, σκίαστρα, τέντες,).

2. Τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης. Με στόχο την θερμομονωτική προστασία του κτηριακού κελύφους, επιλέξιμες είναι η τοποθέτηση θερμομόνωσης (εξωτερικά ή εσωτερικά) στην επιστέγαση (είτε αυτή διαμορφώνεται ως επίπεδο δώμα ή ως οροφή κάτω από μη θερμομονωμένη στέγη), στην εξωτερική τοιχοποιία, στον φέροντα οργανισμό, καθώς και στην οροφή επάνω από ανοιχτό υπόστυλο χώρο (pilotis) ή από άλλο μη θερμαινόμενο χώρο (π.χ. δάπεδο ισογείου), με επικάλυψη κατά περίπτωση είτε με επιχρίσματα είτε με ελαφρά πετάσματα. Στην κατηγορία αυτή γίνονται αποδεκτές και συμπληρωματικές (και όχι αυτοτελείς) δαπάνες για τα λοιπά σταθερά ή κινητά συστήματα σκίασης (σκίαστρα, τέντες).

3. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης. Στην κατηγορία αυτή είναι επιλέξιμες:

– Η εγκατάσταση νέου ή αντικατάσταση υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης με καινούριο σύστημα (κεντρικό ή ατομικό) πετρελαίου/φυσικού αερίου/υγραερίου/βιομάζας/αντλίας θερμότητας/Σ.Η.Θ.Υ.Α. Η εγκατάσταση / αντικατάσταση αφορά στον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό του λεβητοστασίου στο σύνολό του και του δικτύου διανομής (αυτοματισμοί, κυκλοφορητές, καμινάδα, αντικατάσταση ή μόνωση σωληνώσεων, κλπ.). Δεν είναι επιλέξιμες οι δαπάνες για δεξαμενή πετρελαίου και τερματικές μονάδες απόδοσης θερμότητας (σώματα καλοριφέρ, ενδοδαπέδιο σύστημα, κλπ).

– Η τοποθέτηση διατάξεων αυτομάτου ελέγχου της λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης, όπως χρονοδιακόπτες, αυτοματισμούς αντιστάθμισης ή/και υδραυλικής ισορροπίας για τη ρύθμιση των μερικών φορτίων (τρίοδη ή τετράοδη ηλεκτροβάννα, ρυθμιστές στροφών κυκλοφορητών, κλπ), θερμοστάτες χώρων, θερμοστατικές κεφαλές θερμαντικών σωμάτων, κλπ., συμπεριλαμβα- νομένων συστημάτων θερμιδομέτρησης για την κατανομή δαπανών θέρμανσης καθώς και οι εργασίες για την αναβάθμιση της παροχής για την εγκατάσταση αντλίας θερμότητας.

4. Σύστημα ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Στην κατηγορία αυτή είναι επιλέξιμη η τοποθέτηση αντλίας θερμότητας, ηλιακού συστήματος για την παροχή ζεστού νερού χρήσης ή/και υποβοήθηση του κυρίως συστήματος θέρμανσης (συλλέκτης, δοχείο αποθήκευσης νερού, βάση στήριξης, σωληνώσεις, κλπ).

Η πρόταση (συνδυασμός παρεμβάσεων) για ενεργειακή αναβάθμιση, που υποβάλλεται με την αίτηση, θα πρέπει να καλύπτει τον ελάχιστο ενεργειακό στόχο αίτησης, ως εξής:

α) Για τις εισοδηματικές κατηγορίες 1 και 2 απαιτείται η κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων του ΚΕνΑΚ για κάθε παρέμβαση που υλοποιείται και επίτευξη ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερης από το 40% της κατανάλωσης (kWh/m2) του κτηρίου αναφοράς (προ παρεμβάσεων).

β) Για τις εισοδηματικές κατηγορίες 3 έως 7 απαιτείται η κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων του ΚΕνΑΚ για κάθε παρέμβαση που υλοποιείται και επίτευξη ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερης από το 70% της κατανάλωσης (kWh/m2) του κτηρίου αναφοράς (προ παρεμβάσεων).

Εάν το υλοποιηθέν έργο αφορά σε ριζική ανακαίνιση του κτηρίου/ της κτηριακής μονάδας κατά την έννοια των διατάξεων της παρ. 12 του άρθρου 2 του ν. 4122/2013, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, θα πρέπει, επιπλέον των ανωτέρω, το σύνολο των παρεμβάσεων να οδηγεί στην κατάταξη του κτηρίου/της κτηριακής μονάδας στην ενεργειακή κατηγορία Β, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθ. 7 του «Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων» (ΚΕνΑΚ), στο βαθμό που αυτό είναι τεχνικά και λειτουργικά εφικτό. Σε περίπτωση που η επίτευξη της κατηγορίας Β δεν είναι τεχνικά και λειτουργικά εφικτή, το ανακαινιζόμενο κτήριο/κτηριακή μονάδα θα πρέπει να κατατάσσεται στην ενεργειακή κατηγορία που προκύπτει από τη Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης.

Για τον έλεγχο των ανωτέρω απαιτήσεων θα πρέπει τα υλικά και τα συστήματα που θα χρησιμοποιηθούν για τις παρεμβάσεις να φέρουν πιστοποίηση των ενεργειακών χαρακτηριστικών τους. Ειδικά για τα συστήματα της κατηγορίας 3, πλην των υποκατηγοριών 3.ΣΤ και 3.Η, και της κατηγορίας 4 του παρακάτω πίνακα προσκομίζεται δελτίο προϊόντος, όπως αυτό ορίζεται στην Οδηγία 2010/30/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενεργειακή επισήμανση (Energy Labelling). Επιπρόσθετα, τα δομικά υλικά και τα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα, για τα οποία υφίσταται σχετική υποχρέωση από την κείμενη νομοθεσία, θα πρέπει να φέρουν σήμανση CE.

Στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας, εφόσον πληρούνται τα εισοδηματικά κριτήρια της κατηγορίας 1 ή 2 τουλάχιστον από το 50% του πλήθους των επιλέξιμων ιδιοκτησιών, ο ελάχιστος ενεργειακός στόχος ορίζεται ταυτόσημος με το στόχο της ανωτέρω α’ περίπτωσης. Σε αντίθετη περίπτωση ο ελάχιστος ενεργειακός στόχος ορίζεται ταυτόσημος με το στόχο της ανωτέρω β’ περίπτωσης.

Οι κατηγορίες παρεμβάσεων, οι υποκατηγορίες τους και τα ανώτατα όρια επιλέξιμων δαπανών, βάσει και των ενεργειακών χαρακτηριστικών, ανά κατηγορία δαπάνης φαίνονται στους ακόλουθους πίνακες 3 & 4:

Για αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης άνω των 20 kW σε κτήριο (όχι κτηριακή μονάδα) η ισχύς του συστήματος (kW) δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη της ισχύος που προκύπτει από τη σχέση 4.1 της Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.-20701-1/2017 (Pgen) ή της μελέτης εφαρμογής θέρμανσης του κτηρίου.

Σε περίπτωση που στο σύστημα θέρμανσης περιλαμβάνεται και η παροχή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) και ο ταμιευτήρας αποθήκευσης του ΖΝΧ είναι ενσωματωμένος στο σύστημα θέρμανσης, τα ανώτατα όρια δαπάνης των υποκατηγοριών 3.Α έως 3.Δ προσαυξάνονται κατά 1.500€ για τις κατηγορίες ισχύoς I-IV, κατά 2.200€ για τις κατηγορίες ισχύος V-VI, και κατά 3.000€ για τις κατηγορίες ισχύος VII-VIII, χωρίς υπέρβαση του ανώτατου ορίου των 25.000€. Στην περίπτωση αυτή δεν γίνεται επιλέξιμη δαπάνη στην υποκατηγορία 4.Α και στην υποκατηγορία 4.Β μειώνονται κατά 1.500€ το ανώτατο όριο ανά αίτηση και κατά 3.000€ το ανώτατο όριο για πολυκατοικία.

Στις δαπάνες των ανωτέρω πινάκων ανά ειδικότερη παρέμβαση συμπεριλαμβάνονται τυχόν:
• Πρόσθετες αναγκαίες εργασίες για την ολοκληρωμένη υλοποίηση της παρέμβασης όπως εργασίες και πάσης φύσεως υλικά για την προσαρμογή του κουφώματος, σκαλωσιές, επιχρίσματα, μικροεργασίες αποκατάστασης της εμφάνισης του στοιχείου στο οποίο έγινε η παρέμβαση, αποξηλώσεις/καθαιρέσεις και αποκομιδή, σήτες, απαραίτητες εργασίες και επεμβάσεις για την ορθή λειτουργία/συμπεριφορά της θερμομόνωσης (συμπεριλαμβανομένων του κόστους του θερμομονωτικού υλικού, της κόλλας και των βυσμάτων, του υαλοπλέγματος, του ασταριού και του επιχρίσματος, των οδηγών εκκίνησης και των λοιπών απαραίτητων τεμαχίων, όπως π.χ. γωνιόκρανα, κτλ., καθώς και το κόστος της εργασίας), διαμόρφωση κλίσεων απορροής στο δώμα, αποκατάσταση υγρομόνωσης, απαραίτητες επεμβάσεις στη στέγη (π.χ. αντικατάσταση κεραμιδιών), ηλεκτρολογικές εργασίες και υλικά για την εγκατάσταση αντλίας θερμότητας, λοιπά αναγκαία συμπληρωματικά κόστη υλικών και εγκατάστασης (όπως η προμήθεια και τοποθέτηση σωληνώσεων, η προμήθεια και τοποθέτηση καπνοδόχου ανά διάμετρο σωλήνωσης, η προμήθεια και τοποθέτηση λοιπών παρελκομένων εξαρτημάτων λεβητοστασίου ανά εγκατεστημένη ισχύ συστήματος, κ.α.), κ.λπ.

• Το κόστος εργασίας που γίνεται στο πλαίσιο των επιλέξιμων παρεμβάσεων και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτών. Στο κόστος αυτό συμπεριλαμβάνονται τυχόν απαιτούμενες ασφαλιστικές εισφορές ΙΚΑ για τις οικοδομικές εργασίες, που, με βάση την κείμενη νομοθεσία (μη στεγασμένα επαγγέλματα), βαρύνουν τον Ωφελούμενο του Προγράμματος ως «κύριο του έργου».

Στα ανωτέρω όρια επιλέξιμων δαπανών περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ, που αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη για το Πρόγραμμα.
Σε περίπτωση πολυκατοικίας, το κόστος που αφορά σε κοινόχρηστες δαπάνες επιμερίζεται με βάση τα χιλιοστά συνιδιοκτησίας των διαμερισμάτων. Επιλέξιμο για το πρόγραμμα είναι το μέρος των δαπανών που αφορά στα διαμερίσματα που εντάσσονται στο πρόγραμμα.

Επιλέξιμος Προϋπολογισμός
Ο επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων ανά αίτηση Ωφελούμενου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 250 € ανά τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας κύριας χρήσης της κατοικίας, όπως προκύπτει από το Ε9 του κάθε διαμερίσματος/ μονοκατοικίας και τυχόν επιπλέον επιφάνειας κύριας χρήσης (m2) για την οποία προσκομίζεται βεβαίωση περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής της δηλούμενης κατασκευής ή χρήσης σε νόμο τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών και δεν έχει δηλωθεί στο Ε9, με μέγιστο κόστος παρεμβάσεων ανά μονοκατοικία/διαμέρισμα τις 25.000 €, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. Στην περίπτωση διαμερίσματος σε πολυκατοικία, το ανωτέρω ποσό περιλαμβάνει και την αναλογία των κοινοχρήστων. Επί του ανωτέρω προϋπολογισμού, όπως διαμορφώνεται στη βάση των παραστατικών δαπάνης (τελικός επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων), καταβάλλεται επιχορήγηση.

Επιπρόσθετα, επιχορηγούνται από το Πρόγραμμα σε ποσοστό 100% της δαπάνης, υπό την προϋπόθεση υπαγωγής της αίτησης σε αυτό και επίτευξης του ελάχιστου ενεργειακού στόχου, τα ακόλουθα:

α. Το κόστος που απαιτείται για τη διενέργεια των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων. H επιλέξιμη αμοιβή ανά ενεργειακή επιθεώρηση συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. καθορίζεται ως εξής:
i) για μονοκατοικία ή διαμέρισμα, η αμοιβή καθορίζεται σε 62 € επαυξημένη κατά 1,86 €/τ.μ. ωφέλιμης επιφανείας της ιδιοκτησίας, με μέγιστο επιλέξιμο ποσό ανεξαρτήτως επιφάνειας τα 310,0 €,
ii) για κτήρια πολλών ιδιοκτησιών κατοικίας (πολυκατοικία), όταν η επιθεώρηση αφορά στην πολυκατοικία, η αμοιβή καθορίζεται σε 62 € επαυξημένη κατά 1,24 €/τ.μ. συνολικής επιφανείας της «πολυκατοικίας», με μέγιστο επιλέξιμο ποσό ανεξαρτήτως επιφάνειας τα 806,0 €.

β. Η αμοιβή του συμβούλου έργου σχετικά με την υποβολή της αίτησης, την παρακολούθηση της υλοποίησης των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και ολοκλήρωσης του έργου συμπεριλαμβανομένης της προσκόμισης των δικαιολογητικών έως την τελική εκταμίευση, μέχρι του ποσού των 248 € ανά επιμέρους αίτηση, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. Σε περίπτωση πολυκατοικίας, πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο ίδιος σύμβουλος έργου για όλους τους ωφελούμενους και η αμοιβή του ορίζεται μέχρι του ποσού των 248 € συν 62 € για κάθε επιπλέον του πρώτου διαμερίσματος, με μέγιστο συνολικό ποσό 620 €, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.

γ. Η αμοιβή για τυχόν μελέτες και εγκρίσεις απαιτούμενες από την κείμενη νομοθεσία για την ορθή υλοποίηση παρεμβάσεων (όπως για παράδειγμα αμοιβή για έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, αμοιβή για μελέτη εσωτερικής εγκατάστασης φυσικού αερίου κλπ), μέχρι ποσού 248 €, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. Σε περίπτωση πολυκατοικίας η αμοιβή για μελέτες ορίζεται μέχρι του ποσού των 248 € συν 62 € για κάθε επιπλέον του πρώτου διαμερίσματος, με μέγιστο συνολικό ποσό 620 €, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.

Για μονοκατοικία και μεμονωμένο διαμέρισμα, το συνολικό μέγιστο επιλέξιμο κόστος για τα α, β, και γ δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 992 € ανά αίτηση, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. Σε περίπτωση πολυκατοικίας το συνολικό μέγιστο επιλέξιμο κόστος για τα α, β, και γ δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 2.604 € συνολικά, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.

Ο τελικός επιλέξιμος προϋπολογισμός (συνολικός και παρεμβάσεων) καθορίζεται βάσει των προσκομισθέντων παραστατικών δαπανών και δεν μπορεί να υπερβαίνει τον επιλέξιμο προϋπολογισμό της απόφασης υπαγωγής (συνολικό και παρεμβάσεων) καθώς και τα επιμέρους ανώτατα όρια επιλέξιμων δαπανών του προγράμματος. Ειδικά για τις αμοιβές των ανωτέρω περιπτώσεων α, β και γ δεν επιτρέπεται η υπέρβαση των ποσών που έχουν εγκριθεί με την απόφαση υπαγωγής για την κάθε περίπτωση.

Κάλυψη ιδιωτικής συμμετοχής (Ίδια κεφάλαια – Τραπεζικός δανεισμός)
Οι Ωφελούμενοι των κατηγοριών 1 έως 7 της παραγράφου 2.2, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση και το πλήθος των εξαρτώμενων τέκνων, δικαιούνται την αντίστοιχη επιχορήγηση σύμφωνα με τον Πίνακα 2 της παραγράφου 2.2 και είτε αναλαμβάνουν την πληρωμή του υπολοίπου ποσού με ίδια κεφάλαια, είτε συνάπτουν δανειακή σύμβαση, εφόσον το επιθυμούν, για το ποσό που θα επιλέξουν ή για το ποσό που θα τους εγκριθεί από τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό με 100% επιδότηση επιτοκίου, είτε με συνδυασμό των παραπάνω.

Ίδια Κεφάλαια
Αφορά την περίπτωση που ο ωφελούμενος καλύπτει το υπόλοιπο πέραν του επιδοτούμενου ποσού βάσει του πίνακα 2 με ίδια κεφάλαια καθώς και στην περίπτωση που το ποσό του δανείου είναι μικρότερο από το ποσό της απαιτούμενης ιδιωτικής συμμετοχής. Στην περίπτωση κάλυψης της ιδιωτικής συμμετοχής μόνο με ίδια κεφάλαια δεν υπάρχει η δυνατότητα προκαταβολής από το πρόγραμμα. Συνεπώς, ο Ωφελούμενος δεν λαμβάνει προκαταβολή από τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό, μπορεί όμως, και μόνο μέσω τραπεζικού συστήματος και ανεξαρτήτως αριθμού τραπεζικών λογαριασμών/ τραπεζικών ιδρυμάτων, να δώσει προκαταβολή από το ποσό των ιδίων κεφαλαίων. Μετά την αποπληρωμή του ποσού των ιδίων κεφαλαίων (συνυπολογίζοντας τυχόν προκαταβολή που έχει δοθεί) και την προσκόμιση των αντίστοιχων αποδεικτικών στοιχείων στην ΕΤΕΑΝ ΑΕ (extrait λογαριασμών, κλπ.), εκτα